Ορθοδοντική θεραπεία παιδιών

Πολλές ορθοδοντικές παρεμβάσεις σε παιδιά  ξεκινούν στην πρώιμη ηλικία των 9 ετών με την προοπτική να επηρεάσουν την ανάπτυξη της γνάθου και να εξασφαλίσουν συνολικά καλύτερα και γρηγορότερα αποτελέσματα σε σχέση με αυτό που θα συνέβαινε με μια πιο καθυστερημένη έναρξη θεραπείας. Η παραπάνω υπόθεση έχει αποδειχθεί επιστημονικά  ότι είναι απολύτως λανθασμένη και μάλιστα με αδιαμφησβήτητο και αμετάκλητο τρόπο.

Η διενέργεια μιας συστηματικής και τυχαιοποιημένης βιβλιογραφικής μελέτης όλων των επιστημονικών εργασιών από ομάδα βρετανών ερευνητών συνέκρινε διενεργηθείσες θεραπείες με έναρξη πριν το 11ο έτος της ηλικίας, με εκείνες που είχαν ως έναρξη την ηλικία των 11-12 ετών. Μελετήθηκαν παράμετροι όπως η διόρθωση της υπάρχουσας οριζόντιας πρόταξης, σταυροειδούς σύγκλεισης, ανεωγμένης δήξης, συνωστισμού κτλ. Αποδείχθηκε ότι η πρώιμη έναρξη της παρέμβασης δεν οδηγούσε σε καμία των περιπτώσεων σε καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα, όντας ίδια και χωρίς διαφορές μεταξύ των δυο ομάδων (έναρξη θεραπείας πριν και μετά την ηλικία των 11 ετών). Αντιθέτως αποδείχθηκε ότι η πρώιμη έναρξη της ορθοδοντικής θεραπείας οδήγησε σε αυξημένη χρονική διάρκεια της παρέμβασης, σε αυξημένη επιβάρυνση των μικρών ασθενών όσο αφορά την ανάγκη συνεργασίας τους κατά την διάρκεια αυτής, καθώς και σε αυξημένο οικονομικό κόστος. Το όφελος της έναρξης μιας ορθοδοντικής θεραπείας στον μικτό φραγμό και πριν την ηλικία των 11 ετών, όχι μόνο στερείται λοιπόν επιστημονικής τεκμηρίωσης, αλλά πρέπει να θεωρείται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αυθαίρετη ιατρική πράξη. Να σημειωθεί επιπλέον ότι ειδικά η χρήση κινητών συσκευών (μασελάκια) ή εξωστοματικού τόξου για την διενέργεια της πρώιμης ορθοδοντικής θεραπείας κρίνεται επιστημονικά ως απαρχαιωμένη και παρωχημένη μέθοδος. Είναι απολύτως επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι οι κινητές λειτουργικές συσκευές δεν ασκούν καμία επίδραση στην ανάπτυξη της γνάθου, στερούμενες παράλληλα την δυνατότητα να προάγουν μετακινήσεις των δοντιών σε όλα τα επίπεδα. Παρόλο που κατασκευάζονται ως επί το πλείστον σε κάθε είδους χαρούμενα χρώματα, κατά προτίμηση και με ενσωματωμένα σύμβολα του αγαπημένου ποδοσφαιρικού συλλόγου ή παιδικού ήρωα, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι δεν αποτελούν κατάλληλο μέσο παρέμβασης στην σύγχρονη ορθοδοντική θεραπεία.

Η πρώιμη, πριν την ηλικία των 11 ετών, έναρξη ορθοδοντικής θεραπείας ενδείκνυται αποκλειστικά στις ακόλουθες περιπτώσεις:

1. Ύπαρξη πρόσθιας σταυροειδούς σύγκλεισης («ανάποδο δάγκωμα») σε υπόβαθρο συνήθως προγναθισμού της κάτω γνάθου.
2. Ύπαρξη ετερόπλευρης σταυροειδούς σύγκλεισης με σαφή (άνω των 2,5 χιλιοστών) λειτουργική απόκλιση της κάτω γνάθου.
3. Πολύ αυξημένη οριζόντια πρόταξη των άνω δοντιών («πεταχτά δόντια»), σε τέτοιο βαθμό που να είναι δυνατή η πλήρης εναπόθεση του κάτω χείλους πίσω από τους άνω κεντρικούς κοπτήρες κατά την σύγκλειση (οριζόντια πρόταξη άνω του ενός εκατοστού δηλαδή). Σε αυτή την περίπτωση η θεραπεία ενδεικνυται όχι τόσο για αισθητικούς, αλλά κυρίως για ψυχολογικούς (αποφυγή bullying) και οδοντιατρικούς λόγους που έχουν να κάνουν με την προστασία των άνω κοπτήρων από τυχόν ατύχημα (μείωση πιθανότητας τραύματος κατά περίπου 30%, όχι ολοκληρωτική εξάλειψη του κινδύνου).
4. Έγκλειστοι άνω τομείς.

Να τονισθεί ότι όλα τα παραπάνω ενδεχόμενα στο σύνολό τους δεν ξεπερνούν το 10% των περιστατικών που προσέρχονται για έλεγχο σε ένα ορθοδοντικό ιατρείο. Αυτό σημαίνει ότι το 90% των περιστατικών δεν χρήζει ορθοδοντικής αντιμετώπισης μέχρι την ολοκλήρωση του μόνιμου φραγμού, δηλαδή την ηλικία των 12 περίπου ετών. Ως εκ τούτου συνωστισμοί, ήπιες και μέτριες οριζόντιες προτάξεις, σχετική ή και πλήρης έλλειψη χώρου για τους μόνιμους κυνόδοντες, δεν ενδείκνυται να αντιμετωπίζονται πριν την ηλικία των 12 ετών, ειδικά μάλιστα με «μασελάκια» ή εξωστοματικά τόξα.

Στο 10% των περιπτώσεων που υφίσταται ένδειξη ορθοδοντικής θεραπείας πρώτης φάσης, αυτή είναι καλό να διενεργείται με ακίνητους μηχανισμούς. Έτσι εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα αυτής και εξαλείφεται ο κίνδυνος μιας μακροχρόνιας κουραστικής για όλους τους εμπλεκόμενους (κυρίως βέβαια για το παιδί) ορθοδοντικής θεραπείας. Ποιος είναι λοιπόν ο λόγος που καθημερινά έχουμε αμέτρητες ενάρξεις ορθοδοντικών “θεραπειών” στον μικτό οδοντικό φραγμό και πριν την ηλικία των 11 ετών; Ο λόγος προαναφέρθηκε ήδη και αντιπροσωπεύει το αυξημένο οικονομικό κόστος για τους κηδεμόνες των παιδιών, που έχει βεβαίως θετικό αντίκτυπο για τον “θεράποντα”. Αυτό είναι και το μεγάλο μυστικό για ποιο λόγο τα συμπεράσματα των ερευνών όπως η προαναφερθείσα, να αποσιωπούνται επιμελώς από την πλειοψηφία της επιστημονικής κοινότητας και να μην πληροφορούνται για αυτά οι εμπλεκόμενοι γονείς.

Σημαντική συμβουλή για τους γονείς και κηδεμόνες: Αρνηθείτε την έναρξη οποιαδήποτε ορθοδοντικής παρέμβασης όσο υπάρχουν νεογιλά δόντια στο στόμα του παιδιού σας και εφόσον αυτό είναι κάτω των 11 ετών, εκτός εάν ο ορθοδοντικός σας πείσει με ιατρικά και σύγχρονα επιστημονικά τεκμηριωμένα δεδομένα για την αναγκαιότητά της.

Βιβλιογραφία:

Sunnak R, Johal A, Fleming PS. Is orthodontics prior to 11 years of age evidence-based? A systematic review and meta-analysis. J Dent. 2015 May;43(5):477-86. doi: 10.1016/j.jdent.2015.02.003. Review. PubMed PMID: 25684602.

Koretsi V, Zymperdikas VF, Papageorgiou SN, Papadopoulos MA. Treatment effects of removable functional appliances in patients with Class II malocclusion: a systematic review and meta-analysis. Eur J Orthod. 2015 Aug;37(4):418-34. doi: 10.1093/ejo/cju071. Review. PubMed PMID: 25398303